دسته: کتاب های ادبی

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، برگزاری مراسم شب یلدا یکی از کهن‌ترین مراسم‌های ایرانی‌هاست که در این سال‌ها با تلفیقی از سنت و تجدد، رنگ‌وبوی دیگری به خود گرفته است. با وجود مشکلات اقتصادی و تحول فرهنگی و اجتماعی جامعه ایرانی در سال‌های گذشته، برگزاری این مراسم تقریباً یکی از سنت‌های رایج در سال‌های گذشته بوده است، رسمی که کم‌کم بر حواشی آن نیز افزوده شده است؛ حواشی‌ای که چندان قرابتی با سنت ایرانی ندارد.

شب چله زیر سایه کاج

اگر در گذشته دیوان حافظ یکی از ارکان این شب بود و خانواده‌ها با خواندن غزل‌های خواجه شیراز، شب‌شان را شیرین می‌کردند، در این سال‌ها جزئیات دیگری نیز کم‌کم به آن افزوده شده است، نمادهای جدیدی که کم‌کم رنگ یلدا را تغییر داده‌اند؛ مثل درخت کاج یا همان درخت کریسمس که دارد کم‌کم در خانه‌ برخی از ایرانی‌ها به یکی از ارکان اصلی شب یلدا تبدیل می‌شود.

با وجود همه این حواشی، شب یلدا یکی از محبوب‌ترین مراسم‌ها میان خانواده‌های ایرانی است که آن را با نام شب چله نیز می‌شناسیم، اما کدام یک از این دو درست است، یلدا یا چله؟

ریشه‌های باستانی یک جشن

یلدا واژه‌ای سریانی به‌معنی میلاد است، بنا بر آنچه در دهخدا ذیل این کلمه آمده است؛ چون شب یلدا را با میلاد مسیح تطبیق می‌کرده‌اند؛ ازاین‌رو بدین نام نامیده‌اند، باید توجه داشت که جشن میلاد مسیح (نوئل) که در 25 دسامبر تثبیت شده، طبق تحقیق محققان در اصل، جشن ظهور میترا (مهر) بوده است که مسیحیان در قرن چهارم میلادی آن را روز تولد عیسی قرار دادند.

اما دلایل دیگری نیز برای شب یلدا عنوان شده است که از جمله معروف‌ترین آن میلاد مهر است. آیین مهر (آیین زروانی) میان ساکنان فلات ایران رواج داشت و مهر و ناهید (میترا و آناهیتا) به‌عنوان دو ایزد نیایش می‌شده‌اند. «مهر»، ایزد فروغ، نگهبان پیمان و پشتیبان پرتو پگاهی است و «ناهید»، ایزد پاکی، زایش و برکت، فرشته آب‌ها و باران. پیروان آیین مهر آخرین شب پاییز را مصادف با تولد خورشید می‌‌دانسته‌اند، برخی به‌اشتباه مهر را همان خورشید در نظر گرفته‌اند، در حالی که مهرداد بهار در کتاب «از اسطوره تا تاریخ» می‌نویسد: «شب یلدا، تولد مهر یا میترا نیست، بلکه تولد خورشید است، مهر با خورشید تفاوت‌هایی دارد». از نظر تقویم مردم ایران باستان، چله، شب تولد خورشید است و حال آن‌که بر اساس اسطوره‌ها خورشید و مهر ارتباط نزدیکی دارند؛ ولی یکی نیستند.

برخی بر این باورند که به‌کار بردن کلمه «یلدا» که واژه‌ای سریانی است، برای یک آیین ایرانی درست نیست و باید به‌جای آن از کلمه «چله» استفاده کرد. برخی از پژوهشگران بر این باورند که یلدا واژه‌ای است که میان خواص بیشتر مطرح بوده است و عامه مردم از واژه «چله» برای این شب استفاده می‌کرده‌اند، بااین‌حال، این نشان‌دهنده عدم قدمت کلمه «چله» برای چنین مناسبت‌هایی نیست.

«چله» که امروزه تنها آن را با «شب یلدا» می‌شناسیم، در گذشته فقط برای این شب خاص کاربرد نداشته است، از دیدگاه گاه‌شماری و ستاره‌شناسی، فرارسیدن سرما و گرما، مهمترین معیار در تعیین چله بوده است؛ ازاین‌رو در تقویم گذشته دو چله عموماً لحاظ می‌شده است: چله زمستان و چله تابستان.

چله تابستان را از ابتدای تیرماه در نظر می‌گرفته‌اند و چله زمستان را از ابتدای دی‌ماه. چله زمستان خود به دو چله کوچک و بزرگ تقسیم‌بندی می‌شد: چله بزرگ از اولین روز دی‌ماه تا دهم بهمن‌ماه در نظر گرفته می‌شد و چله کوچک از باقی این ایام تا پایان بهمن‌ماه، تلاقی این دو چله را نیز «چارچار» می‌نامیدند. پایان چله بزرگ با برگزاری جشن سده گرامی داشته می‌شد؛ جشنی که از آداب مرسوم در گذشته بوده است و بازتاب بسیاری در فرهنگ و ادب فارسی دارد.

چله در ایران فرهنگی

آیین‌های مختلفی در مناطق ایران برای گرامیداشت شب چله یا یلدا رونق دارد. در افغانستان این شب بهانه‌ای است برای دور هم جمع شدن خانواده‌ها. سیدحکیم بینش، شاعر افغانستانی، دراین‌باره به تسنیم گفت: شب یلدا یکی از مهمترین شب‌ها برای بسیاری از مردم افغانستان است. آداب و رسوم و آیین‌های زیادی در این شب اجرا می‌شود، در واقع این شب یک بهانه بسیار زیبا و خوب برای دور هم جمع شدن مردم است. در بعضی از خانواده‌ها دورهمی می‌گیرند و در برخی از مجالس به‌صورت خودجوش مردم به خانه پدرکلان‌ها یا مادرکلان‌های (بزرگان خانواده) خود می‌روند و این شب را گرامی می‌دارند.

بینش به رسوم اجتماعی این شب میان مردم افغانستان اشاره و اضافه کرد: یکی از آیین‌ها شب چلگی بردن است که میان کسانی که ازدواج کرده‌اند، رایج است؛ به این صورت که خانواده داماد برای عروس خود در این شب تحفه‌ای می‌برند و این شب را با عروس خود گرامی می‌دارند، این مجلس یک دورهمی بین دو خانواده‌ای است که به‌تازگی پیوند برقرار کرده‌اند.
 

بینش به بخش دیگری از رسوم رایج در این کشور اشاره کرد و قصه‌گویی را یکی از آنها دانست: بسیاری در خانواده کلان یا بزرگتر خانواده جمع می‌شوند و یکی از کسانی که قصه‌گوست یا آشنایی با قصه‌ها دارد، شروع به قصه‌گویی می‌کند و گاه از خاطرات خود می‌گوید.

به‌گفته او؛ از دیگر آیین‌ها، فردوسی‌خوانی یا حافظ‌خوانی است. کتاب حافظ در همه خانه‌ها وجود دارد اما در این شب مردم به‌صورت خاص به آن مراجعه می‌کنند و فال می‌گیرند، در واقع، شبشان را با حافظ می‌گذرانند و با این شاعر بیشتر مأنوس می‌شوند، از سوی دیگر، شاهنامه نیز از دیگر کتبی است که در این شب بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و قصه‌های آن خوانده می‌شود.

با وجود آنکه افغانستان از اقوام مختلفی تشکیل شده است، اما شب یلدا میان اکثر مردم گرامی داشته می‌شود؛ با وجود این گفته می‌شود که بیشتر فارسی‌زبانان یعنی اقوام هزاره و تاجیک گرامی می‌دارند.

چرا حافظ در شب یلدا به داد ایرانی‌ها می‌رسد؟

از جمله آیین‌هایی که در این شب در ایران فرهنگی رایج است، تفأل به دیوان خواجه شیراز است، هرکسی از ظن خود یار او می‌شود و حال و آینده خود را در زبان حافظ جست‌وجو می‌کند.

زنده‌یاد محمدعلی اسلامی ندوشن، پژوهشگر، تفأل زدن را تنها مختص به دیوان حافظ می‌داند و درباره چرایی آن گفته است: ما نمی‌دانیم که تفأل زدن به دیوان حافظ از چه‌دورانی رواج داشته است. در تمام دورانی که چاپ جریان داشته و کتاب‌ها در دسترس عموم قرار گرفته، این کار رواج داشته است و از آن زمان تاکنون فال می‌گیرند.

به‌گفته او؛ تا آنجا که من می‌دانم، در هیچ زبانی کتابی نیست که بشود از آن فال گرفت و مردم چنین مأموریتی را به آن واگذار کرده باشند.

اسلامی ندوشن دو دلیل برای تفأل به دیوان حافظ برمی‌شمارد. از نظر او، زبان کنایه و دوپهلوی شاعر سبب شده است مخاطب با او همراه شود: هیچ شاعری مانند حافظ این ویژگی را ندارد، تمام غزلیات این ویژگی را دارد که می‌شود دو یا سه نوع مفهوم از این اشعار گرفت؛ به همین دلیل آمادگی دارد که به‌صورت فال در بیاید.

از نظر او؛ این برداشت‌ها، کنایه‌ها و ایهام‌ها کمک می‌کند که خودتان برداشت کنید نه اینکه شعر به شما بگوید، و آن علاقه درونی خود را به حساب شعر می‌گذارید و از درون خود می‌شنوید، این مورد مهمی است که به خاصیت ابهام خاص شعر خواجه شیراز کمک کرده است.

اسلامی ندوشن دومین دلیل را در «شاعر خواص و شاعر عوام» بودن حافظ می‌داند: هم خواص از او بهره می‌گیرند و هم افراد کم‌سواد، دیوان را با آواز بلند می‌خوانند و تسلی می‌گیرند، این خاصیت موسیقی کلام است که تسلی خاطر می‌بخشد، اشخاصی که به‌زحمت خواندن می‌دانند، دیوان او را با آواز بلند می‌خوانند و تسلی پیدا می‌کنند و این خاصیت همین کلمات و موسیقی کلام است که می‌تواند یک چنین حالت تسلی خاطر ببخشد و در عین حال مشکل‌ترین شاعر فارسی شناخته‌ شده و به‌صورت یک موجود معمایی او را در آغوش گرفته…».

مُعَبّرِ رؤیای ایران

نویسنده کتاب «جام جهان‌بین» همچنین درباره جایگاه حافظ میان فارسی‌زبانان و چرایی ماندگاری او در ذهن و ضمیر ایرانی‌ها گفته است: از حافظ هرجا حرفی به‌میان آید، خود‌به‌خود کنجکاوی برانگیخته می‌شود؛ زیرا دیوان او عصاره‌ سرگذشت ایران و «نقد حال» ماست. پس از 600 سال، هنوز هم سخنگوی مای الکن است و جواب‌دهنده به فال همیشگی‌ای که در ضمیر ما خلجان دارد. هر سؤالی داشته باشیم، خیلی عمیق‌تر از رادیوها و روزنامه‌ها و کتاب‌های روز، دست به دامان او دراز می‌کنیم.

به‌گفته او؛ این‌که با دیوان او فال گرفته می‌شود، طلب نوید و گشایش بخت از آن می‌شود، و این‌که لسان‌الغیبش خوانده‌اند به همین علّت است:

«تاریخ مقطّر»، حسب‌حال‌گو، و مُعَبّرِ رؤیا و کابوسِ ایران.

باری، کُنه این ملّت حادثه‌مند که ایرانی باشد، و این تاریخِ پُر از هنگامه ـ که در آن گره بر گره افتاده ـ می‌بایست مانند قنات که باید مظهری بیابد، سرانجام در نقطه‌ای رو بیاید، آن نقطه این دیوان شد، و از شگفتی‌ها آن‌که کم‌حجم‌ترین مجموعه غزل فارسی و لاغرترین شاهکار شعر جهان، سرنوشت بیان‌حال ایرانی را یافته باشد.

انتهای پیام/+

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کانون پرورش فکری در حال حاضر دارای حدود هزار و 40 مرکز فرهنگی هنری ثابت، سیار شهری و روستایی و کتاب‌خانه پستی در سراسر کشور است. اگر تعداد دانش‌آموزان سراسر کشور را که 15 میلیون تخمین زده می‌شود، به عنوان اصلی‌ترین مخاطبان این مراکز در نظر بگیریم، یعنی حدوداً به ازای هر 15 هزار کودک و نوجوان، یک مرکز فرهنگی در کشور فعال است.

توزیع عادلانه امکانات فرهنگی و دسترسی آسان به آن، در سال‌های گذشته یکی از دغدغه‌های مهم فعالان فرهنگی به ویژه در حوزه کودک و نوجوان بوده است. به باور منتقدان؛ تمرکز بیش از حد منابع، امکانات و توجهات فرهنگی در شهرهای بزرگ و پایتخت، موجب محرومیت مناطق دورافتاده و کم‌برخوردار از دسترسی به فرصت‌های فرهنگی شده است. این گروه همواره نسبت به ایجاد شکاف فرهنگی و عدم توازن در توسعه فرهنگی هشدار داده‌اند.

از سوی دیگر، توسعه حاشیه‌نشینی به ویژه در شهرهای بزرگ در سال‌های گذشته، چالش‌های متعدد فرهنگی را برای خانواده‌ها ایجاد کرده است که عدم دسترسی به مراکز فرهنگی اعم از سینما، کتابخانه و … از جمله این چالش‌هاست.

حامد علامتی، مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، در همین‌ رابطه در گفت‌وگو با تسنیم از برنامه کانون برای گسترش مراکز فرهنگی ثابت و سیار خبر داد و گفت: یکی از سیاست‌های کانون، گسترش مراکز فرهنگی و هنری است که در این رابطه، اولویت با مراکز سیار در روستاها و برای عشایر است.

او با بیان اینکه روستاها و حاشیه شهرها، اولین مناطقی است که در طرح گسترش مراکز فرهنگی مورد توجه قرار خواهند گرفت، یادآور شد: هدف‌گذاری ما رسیدن به 10 هزار مرکز فرهنگی و هنری کانون در سراسر کشور است، اما رسیدن به این میزان آسان نیست.

علامتی از آمادگی کانون برای ایجاد مراکز فرهنگی و هنری ثابت در شهرهای مختلف با مساعدت و همراهی دیگر نهادها خبر داد و افزود: در شهرهای جدید با توافق وزارت راه و شهرداری‌ها، شورای عالی استان‌ها این آمادگی را داریم که در صورت تخصیص زمین یا مرکزی، آن را برای کودکان و نوجوانان تجهیز کرده و نیروی انسانی را تأمین کنیم.

به گفته او؛ در حال حاضر، در شهر جدید سهند مرکزی افتتاح شد، در شهر پرند با تخصیص چند هکتار زمین و ساختمان، از منظر تأمین نیروی انسانی نیز مشارکت داشتیم. در اشکذر با همکاری شورای اسلامی شهر مرکزی را افتتاح کردیم و در شهر فومن نیز بناست مرکزی افتتاح شود. در واقع طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده، قرار است هر ماه یک مرکز افتتاح شود.

او یکی از مشکلات مراکز فرهنگی هنری کانون را عدم نوسازی این مراکز و آماده‌سازی آن برای کودکان و نوجوانان طی چند دهه دانست و گفت: در همین راستا ما اقدام به تجهیز سالن‌های سینما و رنگ‌آمیزی مراکز کردیم و تلاش کردیم فضای بهداشتی متناسب با کودکان و نوجوانان در این مراکز احداث کنیم.

افزایش تعداد مراکز فرهنگی کانون پس از پیروزی انقلاب رشدی 10 برابری داشته است؛ به عبارت دیگر از 196 مرکز به بیش از هزار مرکز رسیده است. با این حال به نظر می‌رسد توسعه این بخش، از نیازهای اصلی کودکان و نوجوانان است.

کمبود بودجه و گاه نگاه تبعیض‌آمیز برخی از مسئولان در ادوار مختلف سبب شده تا پراکندگی مراکز فرهنگی اعم از کتابخانه‌ها، سینما، سالن‌های تئاتر، مراکز فرهنگی و … به صورت یکسان در کشور دیده نشود. این امر، زنگ خطری است برای نادیده گرفتن استعدادها و ظرفیت‌ها و باز شدن راه برای تهاجم فرهنگی.

انتهای پیام/

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست ادبی «یلدا در ادب پارسی» با حضور جمعی از اهالی ادب کشورهای ایران، افغانستان، تاجیکستان، پاکستان و هندوستان با اجرای سید مسعود علوی تبار و با میزبانی گروه بین‌المللی هندیران شب گذشته، 30 آذرماه، برگزار شد.

علی مزمل شاعر، مسئول اتاق ایران شناسی، و رئیس شعبه زبان و ادبیات فارسی دانشکده علوم شد لاهور در رابطه با آیین گرامی داشت شب یلدا در پاکستان گفت: در پاکستان آیین گرامی‌داشت شب یلدا در شهرهای پیشاور، گیلگیت، بالتستان و کویته نیز برگزار می‌شود و افراد قبایل مختلف به همراه بزرگان و ریش‌سفیدان خود در اتاقی گرد هم می‌آیند و مراسم سنتی شب یلدا را بر اساس آداب و رسوم خود انجام می‌دهند. به همین مناسبت تمام اعضای خانواده در خانه بزرگ‌ترین فرد خانواده مانند پدربزرگ، مادربزرگ دور هم جمع می‌شوند و بیشتر شب را با ذکر خاطرات خوب گذشته، داستان‌ها، و صحبت و همدلی با هم می‌گذرانند. شعرخوانی و پذیرایی با میوه‌ها و غذاهای مختلف از دیگر رسومی است که در این شب انجام می‌گیرد.

وی ادامه داد: در شهرهای بزرگ کشور پاکستان مانند لاهور، اسلام‌آباد مولتان، پیشاور و کراچی در خانه‌های فرهنگ جمهوری اسلامی ایران نیز مراسم‌های مختلفی به مناسبت شب یلدا برگزار می‌شود و شخصیت‌های ادبی و دانشجویان و استادان زبان و ادبیات فارسی پاکستان با اشتیاق فراوان در این جشن شرکت می‌کنند که تفأل به دیوان حافظ در این محافل از توجه خاصی برخوردار است. از دیگر برنامه‌ها این شب می توان به اجرای موسیقی و قوالی اشاره داشت.

سید مسعود علوی تبار، شاعر و دبیر این برنامه سخنران دیگر این برنامه بود که در بخشی از آن گفت: در ادبیات فارسی بیشترین مضمونی که از شب یلدا در اشعار استفاده شده است، مضمون انتظار و پایان دوره طولانی فراق است. خاقانی شب‌های غم را آبستن روز طرب می داند و روز را یوسفی می‌داند که در چاه شب یلدا افتاده است. سعدی دمیدن صبح صادق را مشروط به رفتن شب یلدا می‌داند.

علوی تبار اضافه کرد: شاعران کهن به صورت ضمنی و در قالب بیت یا مصرعی در اشعار خود به شب یلدا اشاره‌ای داشتند اما در عصر حاضر شب یلدا خمیرمایه خلق اشعار مستقل فراوانی در رابطه با گرامی داشت شب یلدا شده است. تعداد بسیاری از این اشعار که عمدتاً در قالب غزل سروده شده اند به مقوله انتظار منجی و اشعار مهدوی اختصاص پیدا کرده‌اند که می‌توان آنها را در زمره اشعار انتظار جای داد.

در این برنامه شاعرانی چون علیرضا قزوه، ایرج قنبری، امیر عاملی، محمد علی یوسفی، سید مسعود علوی تبار، شاه منصور شاه میرزا، سید حکیم بینش، ناصر دوستی، سید مهدی بنی هاشمی لنگرودی، علی مزمل لاهوری، محمد عشرت صغیر، سید تصور مهدی، نغمه مستشار نظامی، عارفه دهقانی، میترا ملک محمدی، نگین نقیبی، فاطمه سادات واثق، سارا عبداللهی فر، نجمه پور ملکی، سولماز نصر آبادی، آسیه مراد پور، سیده کبری حسینی بلخی، فرزانه قربانی، و زهره یوسفی حضور داشتند.

بخش دیگر این نشست به ارائه سروده‌های شاعران اختصاص داشت که بخشی از آن را می‌توانید در ادامه بخوانید:

یلدا شب بلند غزل‌های مشرقی است

میلاد صد ترانه زیبای مشرقی است

آهسته می‌رسند به مقصد، ستاره‌ها

مهتاب گاهواره ی رؤیای مشرقی است

سرما حریف قصه ی مادربزرگ نیست

دستش لحاف کرسی گرمای مشرقی است

“از هرچه بگذری سخن دوست خوشتر است”

حافظ دوای روح و مسیحای مشرقی است

سیب و انار و پستهٔ شیرین و ترش و شور

طعم اصیل یک شب یلدای مشرقی ست

حالا که دوستان همه جمع‌اند دف بیار

چشم انتظار صد دل شیدای مشرقی است

یلدا شب یکی شدن آفتاب و ماه

میلاد صد ترانه زیبای مشرقی است

نغمه مستشار نظامی

…

همین نَفَس که کنارِ هَمیم، ایدون باد!

در این دقایقِ خوش بی‌غمیم، ایدون باد!

به دورِ سفره‌ی یلدا، شبِ تولدِ مهر

به پاسِ هر نفسی خُرمیم، ایدون باد!

و شب‌نشینی ما اتحادِ باورهاست

کنارِ هم چِقَدر مُحکمیم، ایدون باد!

سَری به پای کَسی خم نمی‌کنیم، اما

به پیشِ پای شما سَرخَمیم، ایدون باد!

خوشا درایتِ خواجه، عزیزِ شیرازی

به دست، باده ی جامِ جَمیم، ایدون باد!

به مرز‌ها، به تمامِ حصار‌ها گویید

که ما همیشه کنارِ همیم! ایدون باد!

شاه‌ منصور شاه میرزا (تاجیکستان)

…

قطره در هروله عشق به دریا برسد

عابر کوچه شب، زود به فردا برسد

اهرمن آمده با لشکر بیداد و غمش

کی شود از طرفی، جیش اهورا برسد

آذر آتش زده بر هستی پاییز که بعد

عیسی صبح ز قلب شب یلدا برسد

ننه سرما به سرش چادر برفی انداخت

تا زمستان جگرسوز به این‌جا برسد

کرسی و چای و انار و لب خندان داریم

کاش هنگام غزلخوانی بابا برسد

فال نیکو شود و غم برود از خانه

شادی و شور به این گوشه دنیا برسد

خواب آرام درختان به جهان می‌گوید

با خبر خیل گل و سبزه به صحرا برسد

سیده کبری حسینی بلخی (افغانستان)

…

کم غنیمت نیست امشب آسمانی زیستن

یک دقیقه بیشتر صاحب زمانی زیستن

یاد من کردی که من یاد تو کردم…ناگهان

مثل باران دلخوشم با ناگهانی زیستن!

بار خود را از همان روز سه شنبه بسته ام

جاده می خواهم برای جمکرانی زیستن

در وصایای شهیدی خوانده‌ام: جز یاری‌ات

هیچ خیری نیست دیگر در جوانی زیستن!

ما تو را مجبور کردیم ای عزیز فاطمه

سال‌های سال بر این بی نشانی زیستن

یاری ات را باید از این متن شهر آغاز کرد

با دعاهای فرج، با ندبه خوانی زیستن

” نضرت الایّام ” یعنی روز غم‌ها رفتنی است

با تو می بینیم رنگ شادمانی زیستن

نجمه پورملکی

…

من بی تو در آخرین شب پاییزم

در چلّه بی تو از غمت لبریزم

در دست انار دارم و فهمیدی

از چشم به کاسه اشک خون می ریزم

ناصر دوستی

…

بخت بلندت شورانگیز

شعر سپیده آسمانی

 با آن لباس نقره کوبت

زیباترین فصل جهانی

پاییز کوتاه آمده تا

حرف تو بر کرسی نشیند

تو آمدی با برف شادی

تا قلب دنیا غم نبیند

لبخند گرمی میزنی باز

با این که تو سرشار دردی

گل می کند درد دل تو

هر جا اناری دانه کردی

در شب نشینی های یلدا

امسال هم چشم انتظاری

در برفهای کوچه باغت

دنبال رد پای یاری

حافظ بخوان می آید آری

شاخ نبات فال هایت

با دستهای مهربانش

او می شود مشکل گشایت

باید سراغش را بگیری

از سیب هایی که رسیده

از باغ های یاس و نرگس

از عطر هایی که پریده

او می رسد در اوج سرما

آماده کن چای هِلت را

او می رسد تا خوب سازد

با خنده اش حال دلت را

با این که طولانی و سخت است

یلدای غیبت های خورشید

یک روز می تابد به دنیا

از مشرق چشمان امید

فرزانه قربانی

…

پیچیده است در همه عالم صدای تو

یا ایهالعزیز…دوعالم فدای تو

هرجا قدم گذاشتی آباد و سبز شد!

خِضری و هست دست فلک، زیر پای تو

چشمی که چشمه شد، تو در آن رخ نمودی و

هرجا دلی شکست شد آنجا سرای تو

ما صف کشیده ایم تو پا در رکاب شو

ای شب شکن…کجاست طلوعِ ردای تو؟

یلدای انتظار به سر میرسید اگر

یک قاچ از دلِ همه میشد برای تو

“کی رفته ای ز دل که تمنا کنم تو را”

باز آ به دیده …آه! که خالی است جای تو

عارفه دهقانی

…

بیا تا صبح فردا دل به ره دار

به یاد ماه زهرا دل به ره دار

اگر خواهی طلوع روی او را

در این هجران یلدا دل به ره دار

سید تصور مهدی (پتنا، هندوستان)

…

می‌شود خوبترین خاطره‌ ما باشی

علت شادی ما در شب یلدا باشی

 زلف یلدای تو آرام بپیچد درماه

غزل انگیزترین شادی دنیا باشی

می‌شود در شب آمیخته با تاریکی

وعده روشنی صبح تماشا باشی

سفره‌مان پر شود از مائده ای رویایی…

رزق ما، کوثر و طاها و مسیحا باشی

این‌شب این‌ثانیه این‌فال بهانه‌ست که تو

علت شادی و آرامش دلها باشی

از سر شوق تفال زدم آمد؛ چه خوش است

میهمان کرم سفره زهرا باشی

شب درازاست و در میکده باز است ولی

خوشی آنجاست همانجا که تو آنجا باشی

میترا‌ملک‌محمدی

…

مهتاب کجا رفت به آن پیدایی

دردا ز سکوت و ظلمت و تنهایی

با گریه شمعی و به لبخند انار

ما در پی صبحیم شب یلدایی

محمد عشرت صغیر (هندوستان)

انتهای پیام/

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم‌، معاونت توسعه مدیریت و منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آبان ماه سال به نقل از افسر موموندی مشاور برنامه‌ریزی، اشتغال و کارآفرینی معاونت از آغاز فرآیند اعطای تسهیلات تبصره 18 به همه اشخاص حقیقی و حقوقی دارای پروانه و مجوز فعالیت از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز شده است.

بر این اساس،‌ واجدین شرایط باید طرح‌هایی در قالب برنامه (وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) ذیل تبصره (18) قانون بودجه سال 1402 کل کشور، شامل برنامه‌های ایجاد و توسعه، تولید، اشتغال و کارآفرینی بر مبنای رسته فعالیت‌های صنعت بازی، صنعت رسانه و تبلیغات، صنایع فرهنگی (چاپ، نشر و تولید محتوا)، صنایع هنری و صنعت سینما ارائه کنند.

بر اساس اعلام وزارت ارشاد، نرخ سود تسهیلات در طرح‌های ایجادی، توسعه‌ای و تکمیلی(سرمایه ثابت) 15 درصد و در طرح‌های سرمایه در گردش20 درصد بوده است؛ هم‌چنین در مناطق مرزی و غیربرخوردار، 2 درصد از نرخ‌های اعلام شده کسر خواهد شد. زمان بازپرداخت نیز برای طرح‌های سرمایه در گردش حداکثر یک‏سال و تسهیلات ایجادی، توسعه‌ای و تکمیلی حداکثر 5 سال (شامل دوره مشارکت و تنفس جمعا حداکثر 2سال و بازپرداخت حداکثر 3سال) تعیین شده است.

روند بررسی پرونده‌‌ها به کجا رسید؟

با وجود گذشت بیش از یک ماه از آغاز فرآیند اعطای تسهیلاتت تبصره 18،‌ برخی از ناشران و کتابفروشان در تماس با خبرنگار تسنیم،‌ از مشخص نبودن نتیجه ثبت نام و روند بررسی و گردش پرونده خود خبر داده‌اند‌، بر اساس اعلام اولیه متقاضیات برای دریافت این تسهیلات می‌بایست،‌  به سامانه جامع کسب و کار، اشتغال و تسهیلات (کات) به آدرس https://kat.mefa.ir  وزارت امور اقتصادی و دارایی ویژه تسهیلات حمایتی سال 1402، نسبت به اخذ دستورالعمل پرداخت تسهیلات اقدام و ثبت نام می‌کردند‌، اتفاقی که حالا به گفته این ناشران هنوز روندبررسی آن مشخص نیست.

خبرنگار تسنیم برای بررسی این موضوع به سراغ افسر موموندی مشاور برنامه‌ریزی، اشتغال و کارآفرینی معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت فرهنگ رفته است.

موموندی در این خصوص به تسنیم گفت:  سامانه وزارت اقتصاد و دارایی هرگونه نقصی که در پرونده متقاضیان تسهیلات وجود داشته باشد‌، را در قالب پیامک به متقاضیان اطلاع خواهد داد.اگر برنامه متقاضی مورد تایید واقع شده باشد،‌ به کمیته برنامه‌ریزی استان ارسال و در آن‌جا مطرح می‌شود.

موموندی: فرایند اعطای تسهیلات کند پیش می‌رود

وی با بیان این مطلب که متاسفانه فرایند اعطای تسیهلات تبصره 18 به کندی پیش می‌رود و وزارت فرهنگ نیز ابهام‌هایی را باموسسه عامل (صندوق کارافرینی امید) در این زمینه داشته است،‌ برای نمونه در شیوه اجرای طرح ابهام‌ها و اختلاف نظرهایی بین صندوق و وزارت فرهنگ وجود دارد، فرایند از سوی وزارت فرهنگ کاملاً به صورت منظم پیش می‌رود،‌ در تلاش هستیم در جریان مذاکره و تعامل این ابهام‌ها برطرف شود.

موموندی تصریح کرد: با وجود این ابهام‌ها،‌  ابلاغ اعتبارات استانی صورت گرفته است،‌ طرح‌ها پس از ‌بررسی توسط همکاران وزارت فرهنگ در استان‌ها در کمیته برنامه‌ریزی استان مطرح می‌شود، به محض تایید نهایی متقاضیان برای تشکیل پرونده به بانک معرفی می‌شوند.

اختلاف نظر وزارت ارشاد با صندوق امید برای شیوه امهال تسهیلات

مشاور برنامه‌ریزی، اشتغال و کارآفرینی وزرات فرهنگ درباره محل اختلاف نظر وزارتخانه با صندوق کارآفرینی امید نیز گفت:‌ در رابطه با شیوه‌های امهال تسهیلات است که ما خواستار تسهیل‌گری بیشتری برای متقاضیان بودیم. البته صندوق کارآفرینی امید در این زمینه با ما همراه است.

وی علت طولانی شدن روند اعطای تسهیلات را مرتبط با وزارت اقتصاد عنوان کرد و گفت:‌ تامین اعتبارات از طریق سازمان برنامه و بودجه رخ باید دهد، توجه داشته باشید که این روندها و فرایندها در حوزه اختیارات وزارت فرهنگ نیست. در حوزه اختیارات دستگاه‌ها و سازمان‌های دیگری است، ما آمادگی داریم در صورتیکه در کوتاه شدن زمان اعطای تسهیلات تسهیل شود‌، فرآیند بررسی را به فوریت انجام دهیم.

متقاضیان حقیقی یک بار درخواست تسهیلات دهند

موموندی در پاسخ به این پرسش که در حوزه وزارت فرهنگ،  برخی افراد چندین کسب و کار مرتبط دارند،‌ آیا امکان دریافت تسهیلات به ازای هر مجوز ولو به نام یک فرد باشد،‌ وجود دارد؟ گفت:  توصیه ما این است که هر فرد حقیقی یک بار درخواست وام را مطرح کند،‌ اما افرد حقوقی در قالب طرح کسب و کار باید مشخص کنند که برای هر طرح خود چه میزان تسهیلات مد نظر دارند.

عدم تایید طرح به منزله حذف نیست

وی در خصوص عدم تایید طرح‌های ارسالی متقاضیان نیز گفت:‌ در صورتیکه طرحی تایید نشود،‌ متقاضی می‌تواند طرح را اصلاح و مجدا‌ً بارگذاری کند،‌ به عبارت دیگر عدم تایید طرح به معنای حذف متقاضی نیست.

 موموندی بار دیگر تاکید کرد که فرایند اعطای تسهیلات تبصره 18 زمان بر است و متقاضیان صبر و تحمل بیشتری داشته باشند‌، هم‌چنین متقاضایان می‌توانند مراتب را با کارشناسان معاونت توسعه وزارت فرهنگ مطرح و مشاوره بگیرند.

جزئیاتی درباره تسهیلات تبصره 18

محتوای تبصره 18 قوانین بودجه سنواتی، از سال 1396 به بعد، سمت و سوی حمایت از فعالیت‌های تولیدی و اشتغال‌زایی گرفت.

تبصره 18 قانون بودجه سال1402، به منظور حمایت از تولید و اشتغال پایدار و رشد تولید ملی از طرق مختلف از جمله افزایش سرمایه‌گذاری، ارتقای بهره‌وری، تکمیل طرح‌های تولیدی نیمه‌تمام و احیای واحدهای تولیدی راکد، بازسازی و نوسازی واحدهای تولیدی موجود، استفاده از ظرفیت‌های خالی بنگاه‌های تولیدی و تکمیل زنجیره ارزش تولید، منابع مالی موضوع این تبصره با تأکید بر یکپارچه‌سازی حمایت‌های دولت و بسط عدالت سرزمینی در راستای رشد و پیشرفت استان‌های کشور با اولویت طرح‌های تولید دانش بنیان و پیشران، تسهیلاتی را در نظر گرفته است.

مطابق قانون بودجه، بخشی از این تسهیلات از منابع دولتی و بخش دیگر آن (دو برابر منابع دولتی) از منابع بانکی تأمین می‌شود. به عبارت دیگر، برای تأمین منابع لازم برای اعطای تسهیلات تبصره 18، یک واحد از منابع دولت با نرخ صفر درصد با دو واحد از منابع بانکی با نرخ بهره مصوب شورای پول و اعتبار تلفیق می‌شود و در نهایت به طور میانگین، با نرخ بهره 15 درصد، در اختیار کسب و کارها گذاشته می‌شود.

از سال 1400، سیاست‌گذاری در خصوص نحوه تخصیص تسهیلات تبصره 18 به وزارت اقتصاد واگذار شده است و این وزارتخانه، مسئولیت تخصیص این منابع به دستگاه‌های مختلف، جهت اعطای تسهیلات را بر عهده دارد وزارت اقتصاد بر مبنای نیاز هر استان، سهم مشخصی از منابع تبصره 18 را به دستگاه‌های آن استان اختصاص می‌دهد.دستگاه‌های استانی نیز، طرح‌های اقتصادی مرتبط با آن استان که متقاضی دریافت تسهیلات تبصره 18 هستند را بررسی می‌کنند و در صورتی که آن طرح‌ها، حائز شرایط لازم برای اخذ تسهیلات باشند، از سوی دستگاه‌ها برای دریافت وام به بانک‌های عامل معرفی می‌شوند.همچنین اگر یه طرح، جنبه فرا استانی و ملی داشته باشد، به این معنا که اثرات اجرایی شدن آن، کشوری باشد و نه استانی، فرآیند بررسی صلاحیت آن طرح، از سوی ستاد دستگاه‌های اجرایی مربوطه بررسی می‌شود، نه اداره استانی آن دستگاه. یعنی به عنوان مثال، اگر موضوع یک طرح ملی، مرتبط با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد، بررسی شرایط آن مستقیماً از سوی ستاد وزارت ارشاد بررسی می‌شود و نه اداره ارشاد استانی که محل اجرای آن طرح است.

صاحبان طرح‌های اقتصادی و کارآفرین در هر استان، متناسب با موضوع طرح، به سامانه اینترنتی دستگاه مربوطه مراجعه می‌کنند و پس از بارگزاری طرح خود در آن سامانه، مراحل بررسی شدن طرح را از طریق سامانه آن دستگاه پیگیری می‌کنند و در صورت نیاز، برای دفاع از طرح خود، با دعوت دستگاه مربوطه، در آن اداره حضور پیدا می‌کنند.

دستگاه‌های اجرایی ارائه دهنده تسهیلات تبصره 18 عبارتند از وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، صمت، راه و شهرسازی، نفت، گردشگری، کار، ارتباطات، علوم، نیرو، بهداشت، ارشاد، آموزش و پرورش، ورزش و جوانان و معاونت‌های علمی و فناوری و توسعه روستایی.

همچنین برخی نهادهای حمایتی نظیر بنیاد برکت، کمیته امداد، سازمان بهزیستی، بنیاد علوی، بنیاد شهید، بنیاد کرامت آستان قدس رضوی، سازمان عشایر، سازمان بسیج سازندگی، هیئت حمایت از صنایع، سازمان زندان‌ها و صندوق نوآوری و شکوفایی نیز، بر حسب ضوابط، اقدام به ارائه تسهیلات تبصره 18 به متقاضیان تحت پوشش می‌کنند.

حالا از آبان ماه‌، در راستای اجرای بخش‌های (2) و (10) ماده (5) اصلاحیه دستورالعمل تبصره (18) قانون بودجه سال 1402 و انعقاد قرارداد عاملیت سه‏ جانبه با وزارت امور اقتصادی و دارایی و صندوق کارآفرینی امید، فرآیند اعطای تسهیلات حمایتی ایجاد و تثبیت فرصت‏‌های شغلی فرهنگی، هنری و رسانه‏‌ای در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز شده است و همه اشخاص حقیقی و حقوقی دارای پروانه و مجوز فعالیت از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا درگاه ملی مجوزها می‌توانند برای بهره‌مندی از این تسهیلات اقدام کنند.

انتهای پیام/