برچسب: زبان فارسی

به گزارش خبرگزاری مهر، مجید خالق‌نیا وابسته فرهنگی ایران در هرات ضمن اشاره به برخی چالش‌ها و مسائل پیش روی آموزش زبان فارسی، درباره وضعیت فعلی کرسی‌های آموزش زبان فارسی در افغانستان گفت: پس از تحولات سال ۱۴۰۰ و به قدرت رسیدن حاکمیت طالبان، تغییرات عمده‌ای در ساختار دانشگاه‌ها رخ داد. تعداد دانشجویان دانشگاه هرات از هفده- هجده هزار دانشجو در سال‌های گذشته به کمتر از ۳ هزار دانشجو رسیده و این تغییرات در حوزه آموزش زبان و ادبیات فارسی نیز چشمگیر بوده‌اند.

وی افزود: در دوره جمهوریت افغانستان، سه دپارتمان زبان و ادب فارسی در منطقه غرب افغانستان وجود داشت که شامل دانشگاه فرهنگیان، دانشگاه هرات و دانشگاه کهکشان شرق بود. این دپارتمان‌ها نقش مهمی در جذب دانشجویان ایفا می‌کردند. اما با تحولات جدید، بسیاری از اساتید مهاجرت کرده و حضور زنان نیز در دانشگاه‌ها بسیار محدود شده است.

وابسته فرهنگی ایران در هرات با اشاره به برخی اقدامات حمایتی ایران برای تقویت زبان و ادبیات فارسی در افغانستان گفت: خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران اقدام به ارائه بورسیه برای ۳۰ دانشجوی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه کهکشان شرق کرده است. این حمایت‌ها برای تربیت دانشجویانی صورت می‌گیرد که بتوانند در آینده آموزش دانش‌آموزان را در مدارس هرات برعهده بگیرند.

خالق‌نیا برپایی کارگاه‌های دانش‌افزایی و همچنین همکاری در انتشار آثار ادبی را از دیگر راهکارهایی برای کمک به تقویت زبان فارسی در افغانستان خواند و گفت: انتشار کلیات اشعار خلیل‌الله حسن‌زاده و برگزاری کارگاه‌های مقاله‌نویسی و رمان‌نویسی از جمله فعالیت‌هایی است که به منظور حمایت از زبان فارسی انجام می‌شود. در سال‌های اخیر، حمایت‌های فرهنگی و ادبی متعددی از این انجمن صورت گرفته است. همچنین برنامه‌های فرهنگی متنوعی نظیر ویژه‌برنامه‌های شب یلدا و بزرگداشت مشاهیر زبان و ادبیات فارسی را در همکاری با دانشگاه‌های افغانستان برگزار کرده‌ایم.

وی در پایان گفت: رابطه فرهنگی میان دو ملت ایران و افغانستان و اشتراکات زبانی و فرهنگی، فرصت‌های زیادی را برای توسعه زبان فارسی در این کشور فراهم می‌کند. با حضور اساتید زبان و ادبیات فارسی افغانستان در برنامه‌های فرهنگی ایران و دعوت از اساتید افغان، در تلاش برای گسترش هرچه بیشتر تعاملات فرهنگی خود با افغانستان هستیم. ایران از طریق این برنامه‌ها قادر است نقش موثرتری را در راستای اهداف فرهنگی خود در منطقه ایفا کند.

مهدیه برآبادی، پژوهشگر گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، درباره انتخاب معادل‌های فارسی برای کلمات بیگانه در گفتگو با خبرنگار مهر اظها: کرد واژه‌های عمومی در کارگروه واژه‌های عمومی، که مستقل از کارگروه‌های تخصصی است و تعدادی از پژوهشگران باتجربه گروه واژه‌گزینی در آن عضویت دارند، مورد بررسی قرار می‌گیرند. ابتدا این واژه‌ها با رصد رسانه‌ها و فضای مجازی و تبلیغات شهری، گردآوری و سپس دسته‌بندی و اولویت‌بندی می‌شوند. پس از آن، در جلسات کارگروه واژه‌های عمومی برای این واژه‌ها معادل فارسی پیشنهاد می‌شود. این واژه‌ها، سرانجام به شورای واژه‌گزینی فرهنگستان راه پیدا می‌کنند و پس از بررسی و رأی‌گیری نهایی، معادل این واژه‌ها به تصویب می‌رسد.

وی افزود: واژه «تیک»، که فرهنگستان برابر هفتک را برای آن به تصویب رسانده، به این صورت انتخاب شد که یک واژه مشتق از عدد «هفت» به علاوه پسوند «_ک» باشد. این پسوند در زبان فارسی کاربردهای مختلفی دارد؛ برای مثال، گاهی برای نشان دادن کوچک بودن به کار می‌رود، مانند اتاقک که معادل کابین است و به معنای اتاق کوچک است یا پیامک که معنی پیام کوتاه دارد.

برآبادی ادامه داد: کاربرد دیگر این پسوند رساندن معنای شباهت است. برای مثال، در واژه سنجاقک منظور سنجاق کوچک نیست، بلکه مقصود حشره‌ای شبیه سنجاق است. هفتک هم براساس شباهت ظاهری به عدد هفت ساخته شده است.

این پژوهشگر و دبیر کارگروه عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی درباره عدم کاربرد این واژه‌ها و غیرملموس بودن آن‌ها گفت: واژه‌های عمومی از زبان مردم گردآوری می‌شود. طبیعی است که برخی از واژه‌ها مدتی میان مردم کاربرد داشته است. بنابراین، اگر بخواهیم واژه‌ای جدید را در زبان فارسی به جای آن بنشانیم کمابیش باید همان مدت زمان صرف شود تا معادل رفته‌رفته در زبان عمومی جای خود را باز کند؛ چنان‌که مثلاً پیامک به مرور زمان در زبان عمومی جایگاه خود را پیدا کرده است. به بیان دیگر، ما نباید انتظار داشته باشیم که یک واژه جایگزین به‌سرعت در میان مردم رواج پیدا کند.

وی افزود: اگر علاقه و دغدغه ما زبان فارسی باشد و بخواهیم زبان فارسی را غنی و زنده و پویا نگه داریم، باید از نفوذ واژه‌های بیگانه به زبانمان جلوگیری کنیم. بنابراین، می‌توانیم با اعتماد به فرهنگستان و آگاهی از سازوکارهای پیچیده واژه‌گزینی، از مصوبات آن در زبان روزمره‌مان استفاده کنیم و به گسترش نوواژه‌های فارسی یاری برسانیم.

برآبادی در پایان درباره همکاری آموزش و پرورش در زمینه اصلاح کتب آموزشی به منظور حفظ زبان فارسی گفت: تا جایی که اطلاع دارم میان فرهنگستان و سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، که دست‌اندرکار تألیف کتاب‌های درسی است، تفاهم‌نامه‌ای وجود دارد و کارشناسان ما، برای آشنایی علمی‌تر و عمیق‌تر دانش‌آموزان با زبان فارسی و جایگاه و اهمیت آن، به تولید محتوا برای کتاب‌های درسی فارسی اقدام کرده‌اند.