تصحیح یک لغزش در ذکر روز درگذشت نیما یوشیج


به گزارش خبرگزاری مهر، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دریادداشتی از یدالله جلالی پندری عضو وابسته این فرهنگستان لغزش در ذکر روز درگذشت نیما یوشیج را تصحیح کرد.

در این یادداشت _که به همراه تصویر دست‌نوشته جلال منتشر شده_ آمده است:

مورخان ادبی در ذکر تاریخ تولد و وفات بزرگان ادبیّات متکی به اسنادی هستند که به تواتر رسیده باشد. در مورد روز درگذشت نیما همه اسناد متواتر، شبانگاه سیزدهم دی ۱۳۳۸ را ذکر کرده‌اند و حتّی مرحوم طاهباز که بخش عمده عمر خود را صرف بازخوانی دست‌نوشته‌های نیما کرده بود این تاریخ را در کتاب «زندگی و هنر نیما یوشیج» (تهران، ۱۳۷۵ ص ۱۲۹) آورده است. بنده نیز به اعتماد این اسناد تاریخ مزبور را در کتاب گزینه اشعار نیما یوشیج (تهران، ۱۳۷۰، ص ۳۱) و نیز مدخل «نیما یوشیج» دانشنامه زبان و ادب فارسی فرهنگستان (تهران، ۱۳۹۵، ج ۶، ص ۶۲۱) آورده‌ام.

در این میان جلال آل‌احمد که حاضر و ناظر صحنه فوت نیما بوده در مقاله «پیرمرد چشم ما بود» اشاره‌ای به تاریخ این حادثه نکرده، اما در یادداشتی که اخیراً از آن مرحوم دیده شد و زمان نگارش آن ساعت ۶ بعدازظهر پنجشنبه ۱۶ دی ذکر شده به تاریخ و ساعت فوت نیما اشاره کرده است: «نیما دیشب مرد. دو بعد از نیمه شب: ساعت دو و ده دقیقه بود که در خانه را سخت کوبیدند…» از سویی، خبر درگذشت نیما در همین روز، در دو روزنامۀ عصر شانزدهم دی‌ماه ۱۳۳۸، شماره ۴۹۶۱ روزنامه کیهان و شماره ۱۰۱۰۸ روزنامه اطلاعات نیز منتشر شده است.

ازسوی‌دیگر، بر سنگ مزار نیما «سپیده‌دم پنجشنبه ۱۴ دی‌ماه ۱۳۳۸» به‌عنوان درگذشت شاعر قید شده است که با تقویم تناسبی ندارد، زیرا ۱۴ دی‌ماه آن سالروز سه‌شنبه بوده است.

بنابراین تردیدی باقی نمی‌ماند که تاریخ دقیق فوت نیما باید بامداد پنج‌شنبه ۱۶ دی‌ماه باشد و ذکر شبانگاه در روایت‌های قبلی به علّت قرار گرفتن ساعت دو بامداد در بخشی از شب است.



منیع: خبرگزاری مهر

چاپ کتاب ایرج پارسی‌نژاد درباره «نیما یوشیج در یادداشت‌هایش»


به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «نیما یوشیج در یادداشت‌هایش» نوشته ایرج پارسی‌نژاد به‌تازگی و همزمان با سالروز درگذشت نیما یوشیج توسط نشر نو منتشر و راهی بازار نشر شده است.

ایرج پارسی‌نژاد می‌گوید در کتاب خاطراتش، گوشه‌هایی از دلبستگی خود به نیما یوشیج و شعرش را بازگو کرده اما در اوقات فراغتش که فرصت مطالعه رساله‌ها و نامه‌های پراکنده او دست داده، با این‌حقیقت مواجه شده که از بدعت‌ها و بدایع نیما در شعر زیاده گفته و نوشته شده اما کمتر به افکار اجتماعی و سیاسی و فلسفی او توجه شده است. در حالی که آگاهی درست و دقیق از احوال و افکار نیما می‌تواند مخاطب را با جریان فکری و فرهنگی زمانه او آشنا کند.

به این‌ترتیب مولف کتاب پیش‌رو، مقالاتی را درباره موضوعات مختلف اجتماعی، سیاسی و فلسفی مرتبط با نیما یوشیج نوشته که تاکنون ناگفته مانده بوده‌اند. او می‌گوید این‌مطالب به‌صورت دقیق و روشمند، بر اساس رساله‌ها، نامه‌ها و یادداشت‌های نیما، نوشته شده و درباره هر موضوع از آن‌ها هم تحلیلی انتقادی ارائه کرده است.

پارسی‌نژاد می‌گوید حالات نیما طوری بوده که گویا خودش از اهمیت تاریخی شعرش آگاه بوده و می‌دانسته آیندگان نه‌تنها درباره شعرش که در احوال و اندیشه‌هایش هم کندوکاو می‌کنند. به همین‌دلیل در نامه‌ها و یادداشت‌هایش و هرجا دستش رسیده، فکر و عیده و نظر خود را درباره اشخاص و افکاری که با آن‌ها سروکار داشته ثبت می‌کرده است.

یادداشت‌های پارسی‌نژاد درباره احوال و افکار نیما، توسط سعید صدقی گردآوری و ویرایش و برای درج در این‌کتاب آماده شده‌اند.

عناوین مقالات این‌کتاب به‌ترتیب عبارت‌اند از:

زندگی، اندیشه‌های فلسفی و سیاسی، نیما و ارانی، عبدالرزاق بی‌نیاز، برخورداری از پشتیبانی حزب توده، بازگشت به خدا، غرب‌ستیزی، بدگویی از مصدق، تاسف از تیرباران‌شدن مرتضی کیوان و …، روی‌آوردن به اسلام و ائمه، ارتجاع ادبی، حسرت حقوق استادان، ستایش از کاظم غواص، درباره استادان زبان و ادبیات فارسی، نیما و خانلری، تیرگی رابطه، نیما و کنگره نویسندگان، نیما و عالیه، نامه‌های نیما به عالیه، نیما و پدر و مادر، نیما و شاملو، نیما و آل احمد، نیما و اخوان ثالث، حاصل گفتار.

پس از این‌فصول هم گاه‌شمار زندگی نیما یوشیج و نمایه کتاب آمده است.

در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:

به گمان نیما مبانی روان‌شناسی با فیزیولوژی و بیولوژی انسان بیشتر قابل تبیین و توجیه است تا با مسائل اجتماعی. راست است که مسائل اجتماعی هر جامعه می‌تواند در روان افراد آن‌جامعه موثر باشد، اما از یاد نباید برد که قضایای اجتماعی و اقتصادی و موضوعات و مفاهیم علم روان‌شناسی مباحث جداگانه‌ای است که هریک را با تئوری‌های خاص خود باید بررسی کرد. به‌عبارت دیگر، حیات مادی آدمی ربطی به زندگی روحی و روانی او ندارد، اما اگر از زندگی مفهومی کلی‌تر مراد باشد، باید دید که آیا بنیاد زندگی آدمی بر «روان» است و درمان و حل مشکلات آن در حوزه «روان‌شناسی» است؟

پاسخ نیما به این‌پرسش منفی است؛ زیرا به گمان او، علم روان‌شناسی را در نوع مناسبات اجتماعی و در وضع جریان اقتصادی جامعه باید مطالعه کرد. نیما «سهو متدیک» رساله پسیکولوژی ارانی را معلول درآمیختن حیات مادی و معنوی جامعه می‌داند، تا آنجا که برای درمان مشکلات روانی افراد جامعه باید به پندیات سعدی یا به توصیه مصلحان اخلاقی، ساموئل اسمایلز و دکتر واتسون، توجه کرد.

این‌کتاب با ۱۴۶ صفحه، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۱۷۰ هزار تومان منتشر شده است.



منیع: خبرگزاری مهر