دسته: کتاب های ادبی

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کتابخانه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با داشتن بیش از 60 سال سابقه فعالیت، امروزه توانسته‌اند به مدلی برای فعالیت در حوزه کودک و نوجوان تبدیل شوند. این کتابخانه‌ها که در سراسر کشور تأسیس شده‌اند، ضمن پوشش حداکثری کودکان و نوجوانان، تلاش دارند با محوریت کتاب، فعالیت‌های فرهنگی دیگر را پیگیری کرده و به ارتقا و رشد فکری مخاطبان خود کمک کنند. 

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با توجه به عدم دسترسی به کتاب در مناطق دورافتاده طی سال‌های گذشته تلاش کرده با راه‌اندازی کتابخانه‌های سیار به ویژه در مناطق روستایی و عشایرنشین، این کودکان را نیز تحت پوشش خود قرار دهد و عدالت فرهنگی را ایجاد کند. از این منظر، کتابخانه‌های این مرکز با داشتن مربیانی که صرفاً کتابدار نیستند، رشد فرهنگی را در کنار توسعه کتابخوانی در میان کودکان و نوجوانان طی دهه‌های مختلف را پیگیری کرده است.

هرچند کانون همچنان در انتخاب برنامه‌های فرهنگی خانواده‌ها، جزو اولین انتخاب‌هاست، اما به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر در رقابت با دیگر رقبا نیازمند درانداختن طرحی نو است تا بتواند همگام با کودک و نوجوان امروز گام بردارد و همچنان مخاطبان خود را حفظ کند. در دنیایی که فضای مجازی و جاذبه‌های آن، توانسته مخاطبان از اقشار مختلف به ویژه نوجوانان را جذب خود کند و ورود بخش خصوصی به حوزه کودک و نوجوان، حرکت در مدار جذب حداکثری در مراکزی مانند کانون بیش از هر زمان دیگری دشوار به نظر می‌رسد.

مؤید این مطلب، آمارهایی است که از تعداد اعضای کتابخانه‌های کانون در دست است. بنا به گفته فروهر معدنی، مدیرکل آفرینش‌های فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان؛ در حال حاضر تعداد مراکز کانون 1053 مرکز شامل مراکز ثابت، مراکز فراگیر(برای اعضای با نیازهای ویژه)، مراکز سیار روستایی و سیار شهری و پستی است و 749548 نفر عضو کودک و نوجوان دارد. 

به‌عبارت دیگر اگر تعداد دانش‌آموزان در سراسر کشور را 16 میلیون و 700 هزار نفر در نظر بگیریم(آمار رسمی اعلام شده)؛ تنها 4.4 درصد از این تعداد عضو کتابخانه‌های کانون هستند. بدیهی لست که اگر به این تعداد، مخاطبان خردسال و پیش از دبستان را هم اضافه کنیم_که بخشی از مخاطبان تعریف‌شده کانون هستند_ دایره اعضای کتابخانه‌ها کوچک‌تر خواهد شد.

به گفته معدنی؛ مخاطبان ما از گروه‌های مختلف هستند از جمله: کودکان و نوجوانان که مخاطبان مستقیم برنامه‌ها و فعالیت‌های کانون هستند و گروه‌های دیگر شامل والدین و اولیای تربیتی و همچنین گروه‌های مردمی که به دلیل مشابهت‌های فعالیت‌هایشان در انجام برخی برنامه‌های کانون با نظارت مستقیم مسئولین استانی کانون مشارکت دارند.

به‌روزرسانی منابع کتابخانه‌های کانون؛ 428 عنوان در 6 سال

به‌روزرسانی کتابخانه‌ها با منابع جدید، از جمله نکاتی است که نویسندگان و فعالان فرهنگی کودک و نوجوان در گفت‌وگوهای متعدد به آن اشاره کرده و بر لزوم آن برای جذب حداکثری مخاطبان کتابخانه‌های کانون تأکید کرده‌اند. به نظر می‌رسد هرچند کانون در سال‌های گذشته تلاش کرده در این راستا گام بردارد، اما کمبود منابع مالی سبب شده تا این حرکت شتاب لازم را نداشته باشد. با این حال، معدنی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی تسنیم، این موضوع را رد کرد و گفت: متاسفانه این خبر صحت ندارد و کانون از سال 98 با سرعت بسیار زیادی در حال به روز رسانی منابع مطالعاتی مراکز است و در این بازه زمانی، 428 عنوان در 1279934 تعداد جلد کتاب کانونی و انتشارات غیر کانونی به مراکز کانون در سراسر کشور ارسال شده است.

شاخص‌های خرید کتاب 

معدنی با بیان اینکه خرید منابع جدید براساس شاخص‌هایی انجام می‌شود، به مؤلفه‌های انتخاب کتاب برای خرید در کتابخانه‌های کانون اشاره کرد و آنها را اینطور برشمرد: نیاز کودکان و نوجوانان؛ اعلام نیاز مراکز؛ جبران کسری برخی عناوین کتاب قبلی مراکز؛ رده‌های موضوعی موردنیاز جامعه و موضوعات روز و جدید مثل هوش مصنوعی.

مدیرکل آفرینش‌های فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان در پاسخ به این پرسش که یکی از معضلات اصلی در حوزه کودک و نوجوان، عدم تمایل آنها به سمت مطالعه و شوق بیشتر به سمت استفاده از فضای مجازی است، با توجه به این امر، کانون چه رویکردی برای جذب مخاطب بیشتر در کتابخانه‌ها انجام داده است، گفت: ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی بین کودکان و نوجوانان به دلایل مختلفی از جمله تقویت مهارت‌های زبانی، افزایش خلاقیت و تفکر انتقادی و توسعه اجتماعی اهمیت زیادی دارد برای ترویج کتاب و کتابخوانی پیشنهاد می‌شود:

تقویت سواد خواندن در کودکان  و نوجوانان؛ سواد خواندن روی مهارت شنیداری-گفتاری-دیداری و  نوشتاری تاثیر مثبت دارد که باعث می شود هر فرد از کتابخوانی لذت ببرد و مطالعه تبدیل به عادت در او شود.

دسترسی آسان به کتاب در ژانرهای (نوع های) مختلف، به­‌گونه‌ای که هر کودک و نوجوان بتواند علاقمندی خود را پیدا کند.

توسعه فرهنگ کتابخوانی در خانواده با توجه به نقش موثر والدین در ترویج فرهنگ کتابخوانی

پشتیبانی مدارس و معلمان: معلمان می‌توانند با معرفی کتاب‌های جذاب و تشویق به خواندن کتاب‌ها در کلاس‌های درس، نقش مهمی در ترویج کتابخوانی ایفا کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند برنامه‌های داستان‌خوانی و بحث درباره کتاب‌ها را در برنامه‌های آموزشی خود قرار دهند.

برگزاری مسابقات و چالش‌های کتابخوانی؛ مسابقات و چالش ها می‌توانند انگیزه‌ای برای خواندن کتاب ایجاد کند. این برنامه‌ها می‌توانند با جوایز و امتیازهای خاص همراه باشند تا جذابیت بیشتری برای شرکت‌کنندگان داشته باشند.

استفاده از فناوری‌های جدید: استفاده از اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های دیجیتال برای کتابخوانی مانند کتاب‌های صوتی و الکترونیکی می‌تواند روشی جدید و جذاب برای کتابخوانی باشد، به خصوص برای نوجوانانی که به تکنولوژی علاقه دارند.

ساخت برنامه‌های تلویزیونی و دیجیتال جذاب: تولید محتواهای تلویزیونی یا دیجیتال که به کتاب‌ها و داستان‌های محبوب کودکان پرداخته و آن‌ها را به شکلی جذاب و تعاملی ارائه دهند، می‌تواند باعث ترغیب به خواندن کتاب‌ها شود.

تشویق به مطالعه گروهی: تشکیل گروه‌های مطالعه در مدارس/مساجد/خانه‌ها و… به کودکان این امکان را می‌دهد که کتاب‌ها را با هم بخوانند و نظرات و دیدگاه‌های خود را به اشتراک بگذارند. این فعالیت می‌تواند احساس تعلق به یک گروه اجتماعی را تقویت کرده و انگیزه‌ای برای خواندن بیشتر فراهم کند.

فعالیت قصه‌گویی از جمله فعالیت‌هایی است که به صورت غیرمستقیم اعضا را به مطالعه تشویق می‌کند چرا که هر قصه‌گو می‌بایست کتاب‌های زیادی بخواند تا بتواند یک کتاب را برای قصه‌گویی آماده کند. قصه‌گویی با وجود همه تکنولوژی‌ها و بازی‌های رایانه‌ای هنوز جایگاه خود را حفظ کرده و هنوز هم اعضا گوش شنوا برای شنیدن قصه‌ها دارند چرا که ارتباط مستقیم چهره به چهره را می‌توانند برقرار کنند و در دنیای امروز این نوع ارتباط ها بسیار کم دیده می‌شود.کانون پرورش فکری برای اولین بار در ایران جشنواره قصه گویی را برگزار کرد که تا امروز 26 جشنواره را پشت سر گذاشتیم. نوجوانان نیز بخشی از جشنواره را به عهده داشتند.

فعالیت بحث کتاب: این فعالیت نیز در کتابخانه‌ها توانسته است اعضای کتابخانه را به کتاب و کتابخوانی علاقمند کند. وقتی مربی کتابی را معرفی می‌کند  و اعضا پس از مطالعه کتاب با مربی خود به بحث می‌نشینند باعث می‌شود به صورت غیر مستقیم به مطالعه کتاب تشویق و ترغیب شده و به نقد کتاب مسلط شوند.

معرفی کتاب: مربیان در کتابخانه‌های کانون معرفی کتاب را به شکل‌های مختلف انجام می‌دهند از جمله معرفی دیواری به شکل دیواری که کتاب‌ها را در ابعاد بزرگ طراحی و روی دیوار نصب کرده و قسمتی از محتوای کتاب را می‌نویسند و مطالعه بقیه را کتاب را به عهده اعضا می‌گذارند و همین حس کنجکاوی برای فهمیدن پایان ماجرای کتاب باعث مطالعه اعضا می شود.

دعوت از مهمان: از نویسندگان، شاعران و دیگر دست‌اندر کاران کتاب دعوت می‌شود تا به شکل حضوری بین اعضای کتابخانه آمده و با آنها به گفت‌وگو بنشینند و طبق آمار ثابت شده تا مدت‌ها کتاب‌های همان نویسنده بیشتر به امانت برده می‌شود.

برنامه‌های جدید برای نوجوانان

مسابقات و پویش‌های  کتابخوانی: وقتی اعضا در موقعیت رقابت قرار می‌گیرند باعث می‌شود تا در امر مطالعه کردن از یکدیگر سبقت بگیرد. همین امر نیز موجب مطالعه بیشتر آنها می شود که به روش های مختلف اجرا می‌شود.

توجه به مخاطب نوجوان از جمله ضرورت‌های حوزه فرهنگ در سال‌های گذشته بوده است. ویژگی‌های خاص دوران نوجوانی از یک سو و پر بودن بازار کالای وارداتی فرهنگی برای این گروه سنی در کشور از سوی دیگر، بر حساسیت‌ها بر این بخش  را افزوده است. در این میان، حرکت به‌روز که اقتضائات زمانه را در نظر گرفته باشد و از سوی دیگر جذابیت‌های لازم برای جذب مخاطب را داشته باشد، از اولویت‌های کار فرهنگی برای نوجوانان است.

معدنی در پاسخ به این سوال که کانون برای جذب بیشتر اعضای نوجوان چه برنامه‌هایی طراحی کرده است، توضیحاتی داد و افزود: برنامه‌هایی مانند «کافنا(کانون فناوری‌های نوین)» در راستای طراحی برنامه‌های جدید، تأسیس و راه‌اندازی شده است، همچنین فعالیت‌های دیگری نیز در این راستا انجام شده است که از این جمله می‌توان به این برنامه‌ها اشاره کرد: «برگزاری رویداد کتابال ویژه نوجوانان در راستای ترویج کتابخوانی»، «استفاده از ظرفیت کانون‌یاران و تشکیل شورای نوجوانان در مراکز برای بهره‌گیری از ظرفیت نوجوانان در انجام امور مراکز در جهت جذب مخاطب» و «ارسال کتاب‌های جدید به‌منظور به‌روزرسانی منابع مطالعاتی مراکز».

به گفته وی؛ همچنین استفاده از ظرفیت نیروهای جهادی و گروه‌های مردمی و همین‌طور حضور خانواده‌ها در مراکز و بهره‌مندی از نظرات ایشان جهت پویایی و پیشبرد برنامه‌های مراکز در حال انجام است. علاوه بر این می‌توان از اجرای طرح یاسمن در همین راستا یاد کرد. 

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در دهه‌های گذشته با استفاده از نیروی متخصص توانسته علی‌رغم رفت‌وآمدهای پیاپی مدیران، به مرجعی برای فعالیت‌های فرهنگی کودکان و نوجوانان تبدیل شده است. با این حال، به نظر می‌رسد استمرار این مرجعیت در گروِ تغییر نگاه مدیران و طراحی ررنامه‌های جذاب و به‌روز است. 

انتهای پیام/

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، حامد عسگری، نویسنده کتاب خال سیاه عربی در ادامه روایت‌های خود از تجربه سفر حج و نگارش سفرنامه‌ گفت: 

از غذا، لباس، یخچال و شکمتان بزنید و حج را تجربه کنید. تا یک سال بعد از حج اگر بی‌وضو بودم حس می‌کردم نجس هستم، حج طوری شما را صفرشویی و موتورشویی می‌کند که پرهیزهایی که در شما درونی شده حیرت‌آور می‌شود.

خیلی از خدا معذرت‌خواهی کردم بابت اینکه می‌گفتم من فقط کربلا می‌روم البته که در مفاخره کربلا و کعبه، کربلا دست بالا را دارد اما حج خیلی کارها می‌کند.

یک برکت و فراوانی و گشایش‌هایی در زندگی ایجاد می‌کند که اصلاً باور نمی‌کنید.

من در این فکر بودم که چهل روز باید بروم و قسط وام و خرج زندگی و وام مسکن و اجاره خانه چه می‌شود، اما  خدا می‌داند اصلاً نفهمیدم چطور حل شد.

فروشنده خانه‌‌ای که خریدم، می‌گفت مقداری بیشتر بده و پارکینگ را هم بردار، اما وقتی رفتم حج و برگشتم، گفت پول نمی‌خواهم همینجوری به نامت می‌زنم. به بنگاهی مقداری بابت کمیسیون بدهکار بودم و قرار بود بعد از حج پول را بدهم، اما گفت کمیسیون را نمی خواهم.

از این دست گشایش‌ها به دفعات در موارد دیگری مثل کتاب‌ها و تولیداتم ایجاد شد.

.

انتهای پیام/

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، جمعی از شاعران کشور همزمان با فرارسیدن سالروز شهادت امام جواد(ع)، تازه‌ترین سروده‌های خود را به پیشگاه مقدس این امام همام تقدیم کردند. تعدادی از این سروده‌ها را می‌توانید در ادامه بخوانید:

محمدعلی یوسفی:

تویی چراغ هدایت جواد آل محمد
تویی تداوم عصمت جواد آل محمد

تو‌یی نماد رسالت تویی نمود امامت
تویی تجلی عزت جواد آل محمد

سخاوت تو عیان و کرامت تو‌ هویدا
تو خاستگاه نجابت جواد آل محمد

تو وارث صلحایی تو هادی علمایی
تو بارگاه سخاوت جواد آل محمد

تویی امام معظم، تویی ولی مسلم
تویی فروغ ولایت جواد آل محمد

نیاز ما به تحول به اعتصام و توسل
تو پایگاه شفاعت جواد آل محمد

عارفه دهقانی: 

جانِ رضا! تاجِ سرِ جمعِ جوانان!
مجموعه‌ای از عشق و عقل و علم و احسان 

هر کس هوای کاظمینت را به سر داشت
مشهد مُشرَّف شد، صدا زد: یا رضاجان 

جانِ جوادت ما گرفتاریم آقا
آری! گرفتارِ دو تا خورشیدِ تابان

خورشیدهایی که دو چشمانِ شمایند
شد کاظمین، آرامگاهِ جان و جانان 

بابابزرگ و نوه‌اش همسایه با هم
مهمانسرای قلب‌ها، هم این و هم آن!

جان جوادت…هم نجف هم کربلا را
هم کاظمین و سامرا و هم خراسان،

امشب نصیب ما کن…از دوری…صبوری،
دیوانه هستیم! از شما آقا چه پنهان!

نگین نقیبی:

یادش شده نور دل و ماه تمامم
مجذوب خصلت‌های ناب این امامم

تسبیح لب‌های من امشب یا جواد است
دل‌خسته‌ام، نام قشنگش التیامم

خواندم زیارتنامه باور داشتم من
باد صبا تا مرقدش برده سلامم

از لحظه‌ای که گفته‌ام باب‌الحوائج
عطر اجابت جان گرفته در مشامم

در حسرت بیتوته در باب‌المرادم
ای کاش دیدارش شود حُسن ختامم

انتهای پیام/

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ یکی از سفرنامه‌های حج نگاشته‌شده در سال‌های پس از انقلاب «غوغای غبار» نوشته گلعلی بابایی است،‌  بابایی سال 1387 به سفر حج رفت و حاصل این سفر را به‌صورت سفرنامه در انتشارات سوره مهر منتشر کرد.

سفرنامه حج بابایی در «غوغای غبار» از مرداد 87 در تهران شروع می‌شود و تا آذر ماه همان سال در مکه ادامه پیدا می‌کند. وی در جایی درباره اینکه چرا اسم این کتاب را «غوغای غبار» گذاشته گفته است: «در حین طواف و نیز حضور در مسجدالنبی(ص) احساس می‌کردم گم‌شد‌ه‌ای هستم در غبار، البته این شعر میرشکاک هم در اندیشه‌ام بود که گفته: در تکاپوی سراغ بی‌نشان معشوق خویش، جاده‌ها خواندیم و غوغای غبار آموختیم.»

در بخشی از این سفرنامه بابایی به معرفی و شرح تاریخچه‌ای درباره مسجد النبی می‌پردازد که خواندنش خالی از لطف نیست،‌ او می‌نویسد:

«همان روز/ ظهر / مدینه

چند دقیقه‌ای تا اذان ظهر وقت داریم که از دارالرحمه به سمت مسجد‌النبی راهی می‌شویم، اولین پیچ خیابان را که رد می‌کنیم قبة‌الخضراء گنبد یکدست سبز و باشکوه بارگاه نبوی نمایان می‌شود.

درجا تصویر بزرگ همین گنبد و بارگاه در نظرم تداعی می شود که اواسط دهه هفتاد به همت هنر مرد شهید و برادر عزیزم حاج سعید جان بزرگی، عکس برداری شده بود و در راهرو ستاد فرماندهی لشکر 27 چشم‌های آدم‌ها را جلا می‌داد. یاد سعید شهیدمان به خیر!

همین که چشمم به مناره‌های مسجدالنبی و خصوصاً گنبد خضرای حرم نبوی می‌افتد، بی‌اختیار اشک است که در چشمانم حلقه می‌زند. نفسم در سینه حبس می‌شود و پاهایم می‌لرزد با خود می‌گویم: «خدایا من که می‌دانم لایق این سفر، نبودم اما لطف و کرم تو و شفاعت شهیدان آبرومند درگاه تو مرا به این بهشت ​​زمینی روانه کرد پس برای همه این نعمت‌ها تو را شکر می‌گویم.

هرم گرمای آفتاب، مثل موج عظیمی برآمده از اقیانوسی جوشان و نامرئی بر بدن‌های زائران و سنگ فرش‌های زیبای حرم نبوی فرود می‌آید، اما جلوه زیبای حرم پیامبر(ص) به هرکسی اجازه نمی‌دهد این همه گرما را احساس کند. آن قدر از خود بی‌خود شده‌ام که حتی از رعایت آداب نماز خواندن به سبک مسلمین اهل سنت غافل می‌شوم و همین امر باعث می‌شود که در آداب نماز چند تا سوتی هم بدهم مات و متحیر، فقط به اطرافم نگاه می‌کنم. خدایا! مسجد پیغمبر(ص) که می‌گویند، همین است؟  یعنی من الان زائر حرم نبوی هستم؟  نه خیر….. هنوز هم باورم نمی‌شود!

همان روز / داخل مسجد النبی / نماز عصر

تا چشم کار می‌کند،‌ مسلمان‌ها زن و مرد، پیر و جوان، با ملیت‌ها و زبان و فرهنگ و چهره‌های مختلف، صف به صف، کنار هم به نماز ایستاده‌اند. آنها را نمی‌شناسی. زبانشان را هم بلد نیستی، اما احساس می‌کنی که حرفهایشان را می‌فهمی. از جنس خودت هستند. یکی از اروپا آمده،‌ آن دیگری از آفریقا،‌ آن یکی از آسیای میانی و جماعتی دیگر از آسیای جنوب شرقی؛ سیاه زرد و سفید؛ همه در کنار هم حمد یک خدا را می‌گویند. نماز که تمام می‌شود، می‌نشینم به تماشای فضای داخلی مسجد؛ فضایی بسیار مجلل با ستون‌هایی صیقلی، دیوارهایی با نقش و نگارها و ظرافت کاری‌های تحسین برانگیز، فرش‌های پربها و قندیل‌های آویخته. احساس می‌کنی در و دیوارها با تو سخن می‌گویند. ستون‌های هلالی شکل سبک بیزانسی که امویون حاکم بر شامات، آن را از رومیان تار و مار شده به میراث بردند و در معماری اماکن مقدسه وارد کردند در کنار ستون‌های کلفت و ساده سبک معماری مصریان باستان، پشت به پشت هم در همه سالن‌ها به چشم می‌آیند.

به مطالعات پراکنده تاریخی که در ذهن تلنبار کرده‌ام، مراجعه می‌کنم تا دانسته‌هایم را با حقیقت وضع این مسجد زیبا و باشکوه تطبیق بدهم.

قسمتی از مسجد‌النبی فعلی که در ناحیه جنوب غربی (رو به سوی قبله مسجد) قرار دارد و حد فاصل میان منبر و قبر پیامبر(ص) است، به نام روضه مطهره یا روضه شریفه شناخته می‌شود. روضه در واقع همان بخش اصلی مسجدی است که پیامبر(ص) به دست مبارکش تأسیس فرمود. ادای نماز و دعا در این قسمت از مسجد، فضیلت زیادی دارد؛ چراکه در حدیثی معتبر به نقل از رسول خدا(ص) به عنوان باغی بهشتی معرفی شده است.

و اما نظریه علمای شیعه درباره روضه شریف آن است که روضه از دیوار محراب در جنوب که امروز آن را با نرده‌های فلزی سبک و متحرک از سایر نقاط مسجد تفکیک کرده‌اند آغاز و در شمال به چهارمین ستون عمارت فعلی منتهی می‌شود؛ یعنی یک ستون علاوه بر آنچه اهل سنت می‌گویند و حد دوم آن در شرق داخل بیت پیامبر(ص) و بیت حضرت فاطمه(س) است و در سمت غرب برابر است با منبر شریف.

در محدوده روضه مطهر سه مکان مقدس قرار دارند: مرقد مطهر رسول خدا(ص)، منبر و محراب ایشان.

افضل اماکن این مسجد، مدفن رسول خدا(ص) است؛ پیامبری که محبوب خدا و خلق بوده و دیانت توحیدی اسلام، حاصل تلاش بیست و سه ساله دوران رسالت اوست.

حسب اجماع مورخان پیکر رسول خدا(ص) در همان حجره‌ای که وفات یافت مدفون شد؛ حجره‌ای که متعلق به همسرش عایشه بود. از دیگر مکان‌های مقدس مسجد منبر رسول خدا(ص) است. در روایات زیادی نقل شده که پیامبر خدا(ص) در آغاز، با تکیه بر تنه درخت خرمایی به ایراد خطبه می‌پرداخت تا اینکه یکی از اصحاب پیشنهاد ساختن منبری را داد تا رسول خدا(ص) روی آن بنشیند و بدین وسیله هم مردم او را ببینند و هم آن حضرت از ایستادن مستمر خسته نشود. مسجد‌النبی در محدوده روضه شریف هم چندین ستون دارد که هر یک به نامی شهرت دارند.

1 ـاستوانه حرس: یکی از ستون‌های متبرک مسجد، ستون حرس یا محرس است. نام‌گذاری آن به حرس، به معنای نگهبان و پاسدار از آن رو است که امام علی(ع) در کنار این ستون می‌ایستاد و از پیامبر نگاهبانی می‌کرد.

2 ـ استوانه توبه: ستونی که ابولبایه صحابی نادم پیامبر در کنار آن از خطای خود، ترک جهاد و ماندن در بین خانه نشینان توبه کرد و خدا هم توبه او را پذیرفت.

3 ـ استوانه وفود: این ستون محلی بود که در کنار آن رسول اکرم (ص) وفد(هیئت‌)های سران قبائل عرب را به حضور می‌پذیرفت و چون در لسان عرب، جمع وفد می‌شود وفود (هیئت‌ها)، چنین اسمی به این ستون دادند. نام دیگر این ستون مجلس قلاده است؛ چراکه بزرگان صحابه در کنار آن گرد هم دایره‌وار، چون دانه‌های قلاده گردنبند) می‌نشستند و به گفت‌و‌گو می‌پرداختند.

4 ـ استوانه سریر: ستونی است که رسول خدا(ص) ایام اعتکاف را در آنجا به سر می‌برد.

5 ـ استوانه قرعه، عایشه، مهاجرین: وجه تسمیه نام اصلی این ستون، حدیثی است از رسول خدا(ص) که فرمود: در کنار این ستون زمینی است که اگر مردم اهمیت آن را می‌شناختند، برای نماز خواندن در آنجا میان خود قرعه می‌انداختند.

6 ـ استوانه حنانه: این ستون در قسمت غربی محراب مسجد قرار دارد و محل دفن تنه درخت خرمایی است که رسول خدا(ص) تا قبل از ساختن منبرش به آن تکیه می‌داد. روزی که قرار شد روی منبر برود، به ناگاه از تنه درخت ناله‌ای شبیه ناله شتر ماده‌ای که از بچه خود جدا شده باشد، برخاست و آرام نگرفت تا وقتی رسول اکرم (ص) آمد و آن را با محبت نوازش کرد و…. ستون خاموش شد.

7 ـ استوانه مربعة القبر یا مقام جبرئیل: محلی که حضرت جبرئیل روح الامین(ع) ملک مقرب خدا از آنجا به رسول خدا(ص) وارد می شد و در شمایل «دحیه کلبی» خوش‌سیماترین مرد عرب، به محضر آن حضرت شرفیاب می‌شد. اینجا در ورودی خانه حضرت فاطمه زهرا(س) هم بوده است.

8 ـ استوانه تهجد: بر اساس برخی نقل‌ها، رسول خدا(ص) هر شب وقتی همه مردم مدینه به خواب می‌رفتند در پشت خانه حضرت علی(ع)، که در آن به داخل مسجد باز می‌شد حصیری می‌انداخت، نماز شب می‌خواند و سرگرم می‌شد به تهجد شبانه.

9 ـ استوانه مخلقه: خلوق به معنای عطر است و مخلقه به معنای معطر. استوانه مخلقه ستونی است که بر آن عود می چیدند و بوی خوش آن فضای مسجد را معطر می‌کرد.

به گمانم فعلاً همین مقدار اظهار فضل در باب تاریخچه مسجد‌النبی کفایت کند. بعد از خاتمه نماز با سادات به هتل برمی‌گردیم؛ برای خوردن ناهاری سبک و استراحتی مختصر.»

انتهای پیام/

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، «خال سیاه عربی» از جمله سفرنامه‌های حج است که خواننده را مجذوب خود می‌کند و به سادگی نمی‌توان آن را کنار گذاشت. حامد عسکری، با بیانی احساسی که پیش‌تر در اشعارش نمایان بود، دست مخاطب را می‌گیرد و او را به کوچه‌های کودکی‌اش در بم می‌برد و تجربیات خود در شناخت خدا را با او به اشتراک می‌گذارد.

سفر حج نیز به قلم منحصربه‌فرد عسکری، به شیوه‌ای خوش‌سبک و شیرین روایت می‌شود. این روایت، خواننده را با احساسات و ارتباطات شخصی نویسنده همراه کرده و او را در تصور و تخیل، به موقعیت‌های مختلف داستان می‌کشاند.

حامد عسکری در این سفرنامه از زبانی روان و توصیف‌های زیبا برای بیان افکار و احساساتش بهره می‌برد. او با استفاده از کلمات دقیق و تصاویر تشبیهی، داستان را به پراحساس‌ترین شکل ممکن روایت می‌کند و تأملات و فکرهای شخصی‌اش را به اشتراک می‌گذارد تا مخاطب نیز با او همذات‌پنداری کند.

او در ابتدای کتاب می‌نویسد: «خدا… این واژه، این مفهوم، بزرگ‌ترین پرسشی بود که در دوران کودکی برای من مطرح شد. این مفهوم، این قدرت، این نور، این حقیقت، این هرچه که هست، کیست؟ از کجا آمده است؟ وظیفه‌اش نسبت به من چیست و وظیفه من نسبت به او چیست؟»

خدا را در اولین سال‌های کودکی از دیدگاه‌های متعددی شناختم. اولین دیدگاه، از معلمان دینی‌ام بود. خدای آن معلمان دینی به همان اندازه تند و سخت‌گیر بود که خودشان بودند. او مانند یک نظام بود، مثل قوانین دقیق و زمان‌بندی‌های مدرسه. اگر کسی اشتباه می‌کرد، عذاب و عقاب داشت؛ تنبیهی که از مدرسه هم سخت‌تر بود و هر خطای کوچکی باعث تحمل آتش جهنم و سنگینی‌های سیاه می‌شد. این خدا به نوعی بی‌تحمل و عصبانی بود و همین سبب برخی رفتارهای منفی من می‌شد. من واقعاً از این خدا ترسیدم.

دیدگاه دوم، از مادرم بود. این خدا مانند مادرم بود؛ مهربان، صمیمی و همیشه در چشمان و صدایش یک قطره احساس و بغض وجود داشت. به این خدا علاقه زیادی داشتم. اگر اشتباه می‌کردم، از من ناراحت می‌شد، اما با یک جمله معذرت‌خواهی، یک «دوستت دارم، خدا»، یا حتی یک «مگه چند تا پسر داری که باهام حرف نمی‌زنی؟»، دلش را می‌گشود، دستم را می‌گرفت و با لبخند می‌گفت: «پسر خوبی باش! من ناراحت می‌شوم که سر تو فریاد بزنم.»

در بخشی از این سفرنامه می‌خوانیم:

«ذوقبلتین مسجدی است دارای دو قبله. مسجد سفید یکدست است با معماری‌ای شبیه به مسجد قبا. دیوارها از کمر به پایین، سنگی شکلاتی‌رنگ دارد. کودک درونم مسجد را به یک کیک سفید بزرگ خامه‌ای تشبیه می‌کند. کودک درونم را ساکت می‌کنم و به همان سفید یکدست مرمری رضایت می‌دهم.

معماری مسجدهایشان ساده است. مسجد خلوت است و به اندازه قبا مشتری ندارد؛ اما از قبا خنک‌تر و خوش‌بوتر است. فرش‌های یکدست عنابی‌رنگی دارد که در هر مترش تقریباً یک جای سجاده درآورده‌اند. پیری کهن‌سال دم در، کیسه کفش به حاجی‌ها می‌دهد. محراب از دور، قامت افراشته به کرشمه و تغزل، بلندبالا و فریباست؛ با مایه سفید که از کرم کاراملی به سفید پررنگ در رفت‌وآمد است.

به خودم می‌گویم خب، این یک قبله‌اش، قبله دیگرش کو؟ سمت راست و چپ محراب اصلی دنبال نشانه یک تغییر رنگ، یک جای محراب گل‌گرفته می‌گردم. نیست.

تصورم این است که آن روز که بین دو نماز فرمان تغییر قبله بر محمد ما (علیه و علی آله السلام) آمد، مثل خود ما که جایی مهمان هستیم و قبله را دقیق نمی‌دانیم و بعد صاحب‌خانه می‌گوید یک کم به چپ یا راست متمایل شوید، متمایل شده‌اند به همان سمت و نماز را ادامه داده‌اند. در کشاکش همین فکرم که مستخدم مسجد، که صورتی گندم‌گون دارد، کار گوگل را می‌کند و از راه می‌رسد و 180درجه آن طرف‌تر از قبله، یک قاب توی سقف نشان می‌دهد و می‌گوید: «هذه قبلة الاول الى مسجد الاقصى و هذه (اشاره می‌کند به محراب جوان) الى کعبة‌الکریم». چه ذوقی می‌کنم از این کشف! و انگشت می‌گزم از حیرت. توی تاریخ خوانده بودم که قبله عوض شده، ولی نه دیگر این قدر! یعنی خدا یک جوری گذاشته توی کاسه آن قوم طعنه‌زن که دیگر نتوانند کمر راست کنند.

یک روحانی می‌بینم که قیافه‌اش ایرانی می‌زند. می‌روم جلو، سلام علیکم. جوابش می‌فهماند که اشتباه کرده‌ام، عراقی است و البته که با عراقی‌ها برادر تنی هستیم. می‌گویم برایم بگوید که دقیقاً چی شد و او دوباره با همان عربی فصیح توضیح می‌دهد که اوایل اسلام، یهودی‌های مدینه کلی طعنه و کنایه به رسول ما می‌انداختند که بفرما این چه دینی است که چوپان یتیم مکی آورده که قبله مستقل ندارد؟ کلی تیکه شنیده؛ کلی حرف‌وحدیث مثل اینکه بگویند این چه کوزه‌گری است که از کوزه دیگران آب می‌خورد. غصه خوردم برای محمد (ص).

چقدر تیکه و طعنه شنیدن سخت است. سیدرضا می‌گفت فرق صبر و حلم توی همین است. صبر مال وقتی است تو دچار یک امتحانی بشوی که هیچ کاری از دستت برنیاید، اینجا را اگر تحمل کنی می‌شوی صبور؛ ولی حلم مال وقتی است که می‌توانی بزنی زیر میز، می‌توانی کافه را به هم بریزی، می‌توانی حقت را بگیری ولی به دلیل و مصلحتی زبان ببندی و خشم مقدس بپیچد توی حنجره‌ات و غمباد شود، بعد شب‌ها بروی سرت را توی چاه و چاله بکنی و حرف بزنی و بعد کلمه‌هایت را دفن کنی. سیدرضا می‌گفت: «حلیم علی است و صبور زینب…»

کجای این مسجد نعلینش را از پا درآورده؟ کجای این مسجد شترش نشسته بوده به نشخوار خارهای مدینه تا حبیب خدا از فریضه برگردد؟ آب وضوی ساعد مهتابی‌رنگش کجای این مسجد به زمین ریخته؟

توی وقتی که برادر عراقی‌ام دارد حرف می‌زند، حباب‌های بالای سرم را می‌ترکانم و دل می‌سپرم به حرف‌هایش. می‌گوید: «خدا» که دیده عزیزکرده‌اش دارد اذیت می‌شود، یک جوری می‌گذارد توی کاسه یهودی‌ها که انگشت به دهان می‌مانند. قبله می‌چرخد؛ آن هم نه یک ذره، دو ذره، بلکه 180 درجه! یهودی‌ها کنف می‌شوند.

دور حضرت موسی بگردم که مشتی از پیروانش فقط پوسته‌ای از دینش را گرفته‌اند و… بگذریم. حرف خودمان را بزنیم.

کعبه می‌شود قبله‌گاه مسلمین جهان. کعبه را می‌گویند پدر گرامیمان آدم ابوالبشر ساخت. ابراهیم خلیل‌الله تعمیر اساسی‌اش کرد و مردم جهان را فراخواند به آیین حج؛ همین حجی که رودخانه‌ای خروشان است و تا اکنون جاری و گواراست.

برمی‌گردم و چرخی توی مسجد می‌زنم، نفس می‌کشم و چند تا دو رکعت نماز می‌خوانم به نیابت از مسعود و حسین و محمد و ایمان، بعد به سمت قبله کهن‌سال که یک نقش دیوار است در جایی حوالی سقف درست بالای در ورودی مسجد، سلام می‌دهم به بیت‌المقدس. افسوس می‌خورم چرا چفیه فلسطینی‌ام را نینداخته‌ام.

ثواب زیارت مسجد را دو قسمت می‌کنم: نیمش را تقدیم می‌کنم به سیدحسن نصرالله و نیمش را به حاج احمد متوسلیان نازنین. امیر تاجیک توی ذهنم می‌خواند: یه مسجد وسط دو  تا مثلث اسیره.

…ذوقبلتین پر از جزئیات زیبا و هوش‌رباست و شدیداً ترغیبت می‌کند به عکس گرفتن. هم معماری زیبایی دارد و هم عکس گرفتن در مسجدی که شاهد اتفاق بزرگی بوده، اولاً و اصولاً چیز جذابی است. این وسط جوانی مصری می‌خواهد از او با محراب و منبر عکس بگیرم. می‌گیرم.

معماری ساده‌ای دارد با پرسپکتیوهایی به شدت جذاب و ستون‌هایی گچ‌بری‌شده. در مساجد حجاز خبری از کاشی‌کاری لاجوردی و فیروزه‌ای و اسلیمی و تنوع رنگ نیست. هر چه هست سنگ سفید و مات است و گچ‌بری‌هایی که نمونه‌شان هم در مساجد خودمان کم نیست و نورپردازی‌های دقیق و لطیف. دیواره‌طورهایی با چوب سرخ گره‌کاری‌شده در طبقه دوم، فضای زنانه را سوا می‌کند و قفسه‌های زیبای قرآن‌ها هم دور تا دور مسجد را زیباتر کرده است.

با روحانی کاروان، ابوعلی، هم‌کلام می‌شوم. از قدس می‌گوید و درود می‌فرستد به روح آقا روح‌الله که روز قدس را بنیان گذاشت تا این مسجد زندانی فراموش نشود. کامم مزه زیتون می‌گیرد؛ زیتون‌هایی آغشته به خون. یاد صبرا و شتیلا می‌افتم، یاد همه آن‌هایی که هفتاد سال است زندگی‌شان غصب شده، یاد مردان در بند گرفتار و زنان و کودکان بی‌مرد و مدد.

مرتضی می‌گفت زن‌های فلسطینی توی گردنشان به جای سینه‌ریز و گردن‌بند، یک کلید آویزان است؛ کلید خانه‌ای که غصب شده، خانه‌ای که شهرک شده، خانه‌ای که نیست. مرتضی می‌گفت هفتاد و خرده‌ای سال است این کلید از گردن مادری به گردن دختری ارث می‌رسد و سند خانه‌ها هم همین جور دست اولاد ذکور خانواده‌ها دست به دست می‌شود.

انتهای پیام/